‘‘ส สีหปุพฺพทฺธสุสณฺฐิโต อหุ,

สมวฏฺฏกฺขนฺโธ จ จิตนฺตรํโส;

ปุพฺเพ สุจิณฺเณน กเตน กมฺมุนา,

อหานิยํ ปุพฺพนิมิตฺตมสฺส ตํฯ

‘‘คิหีปิ ธญฺเญน ธเนน วฑฺฒติ,

ปุตฺเตหิ ทาเรหิ จตุปฺปเทหิ จ;

อกิญฺจโน ปพฺพชิโต อนุตฺตรํ,

ปปฺโปติ โพธิํ อสหานธมฺมต’’นฺติ [สมฺโพธิมหานธมฺมตนฺติ (สฺยา. ก.) ฏีกา โอโลเกตพฺพา]ฯ

(20) รสคฺคสคฺคิตาลกฺขณํ

[226] ‘‘ยมฺปิ , ภิกฺขเว, ตถาคโต ปุริมํ ชาติํ ปุริมํ ภวํ ปุริมํ นิเกตํ ปุพฺเพ มนุสฺสภูโต สมาโน สตฺตานํ อวิเหฐกชาติโก อโหสิ ปาณินา วา เลฑฺฑุนา วา ทณฺเฑน วา สตฺเถน วาฯ โส ตสฺส กมฺมสฺส กฏตฺตา อุปจิตตฺตา…เป.… โส ตโต จุโต อิตฺถตฺตํ อาคโต สมาโน อิมํ มหาปุริสลกฺขณํ ปฏิลภติ, รสคฺคสคฺคี โหติ, อุทฺธคฺคาสฺส รสหรณีโย คีวาย ชาตา โหนฺติ สมาภิวาหินิโย [สมวาหรสหรณิโย (สฺยา.)]ฯ

‘‘โส เตน ลกฺขเณน สมนฺนาคโต สเจ อคารํ อชฺฌาวสติ, ราชา โหติ จกฺกวตฺตี…เป.… ราชา สมาโน กิํ ลภติ? อปฺปาพาโธ โหติ อปฺปาตงฺโก, สมเวปากินิยา คหณิยา สมนฺนาคโต นาติสีตาย นาจฺจุณฺหายฯ ราชา สมาโน อิทํ ลภติ… พุทฺโธ สมาโน กิํ ลภติ? อปฺปาพาโธ โหติ อปฺปาตงฺโก สมเวปากินิยา คหณิยา สมนฺนาคโต นาติสีตาย นาจฺจุณฺหาย มชฺฌิมาย ปธานกฺขมายฯ พุทฺโธ สมาโน อิทํ ลภติ’’ฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ

[227] ตตฺเถตํ วุจฺจติ –

‘‘น ปาณิทณฺเฑหิ ปนาถ เลฑฺฑุนา,

สตฺเถน วา มรณวเธน [มารณวเธน (ก.)] วา ปน;

อุพฺพาธนาย ปริตชฺชนาย วา,

น เหฐยี ชนตมเหฐโก อหุฯ